مطلب زیر به عنوان سرمقاله روزنامه "تهران امروز" مورخ ۱۱ بهمن ۱۳۹۱ به چاپ رسید. در ادامه می توانید ببینید.
...........................................................
انقلاب اسلامی ایران در سال 57 در برابر قدرت فیزیکی رژیم پهلوی با کمترین خشونت فیزیکی پیروز شد. چرا؟
به نظر ما وجود قدرت نمادین در شکل گیری انقلاب ایران اهمیتی بی نظیر داشت. همانطور که "بوردیو" جامعه شناس فرانسوی معتقد است؛ این قدرت، قدرتی است که با باور و ذهن آدمیان سر و کار دارد و مردم تحت تاثیر این قدرت بدون چون و چرا از حاملان آن حمایت می کنند.
به نظر می رسد امام خمینی(ره) در بحبوحه انقلاب به چند علت، نماد تمام عیار این قدرت بود.
یکم: سرمایه زبانی، زبان و فکر وی به توده های مردم نزدیک بود. سخنان آرام و ساده به همراه چهره ای آرام و روحانی سبب می شد که او به عنوان مظهر امامت و رهبری معنوی برای توده های مردم تلقی شود. در مقابل، شاه از این سرمایه بی بهره بود و با تکبر و زبانی ناآشنا با توده ها سخن می گفت.
دوم: سرمایه نمادین، این سرمایه یکی از عالیترین سرمایه هاست که افراد واجد آن از قدرت نفوذ بیشتری برخوردار می شوند.
امام به سبب مرجعیت و ارتباط با توده ها صاحب سرمایه های فرهنگی و اجتماعی بود و در دهه 50 با متحول شدن میدان سیاسی ایران صاحب سرمایه نمادین نیز شد.
طی دهه 40 و 50 شمسی میدان سیاسی ایران شاهد بازگشت به گذشته و بومی گرایی بود که پاره ای از روشنفکران از آن به عنوان رهایی توده ها از اسارت استبداد و غربگرایی یاد می کردند. جلال آل احمد و علی شریعتی از برجسته ترین آنان بودند که در غرب ستیزی و بومی گرایی میراث جدیدی را بنیان نهادند. در این میان تنها گروهی که در ذهنیت ایرانیان تجلی تقوی، پاکی و گذشته ناب بودند روحانیان و در راس آن امام خمینی بود. امام بر مبنای فضای ذهنی ایجاد شده صاحب سرمایه نمادین و در نتیجه قدرت نمادین شد. قدرتی که صاحبان آن را از مشروعیتی نمادین برخوردار می کند.
سوم: خصلت جسارت و صلابت، سومین ویژگی امام بود که مجموعه شخصیتی وی را تشکیل می داد. وی با اتکاء به این خصلت در برکناری سلطنت و عدم سازش با آن اصرار می کرد. در مقابل شاه از این سرمایه بی بهره بود و با افزایش ناآرامی ها از تحلیل شرایط متحول ایران بازماند و فرار کرد. بزرگترین خطا در رویارویی شاه و امام از آنِ حکومت بود. حکومتی که با زبان مردم سخن نمی گفت و با اصرار بر جهان نمادین باستان و تجدد به جهان نمادین اسلام شیعی وقعی نمی نهاد خیلی نمی توانست بر قلوب مردم نفوذ نماید. امام از نفوذ مذهب شیعه در میان مردم آگاه بود و با کاربست عناصر نمادین شیعی در میان مردم مشروعیت رژیم پهلوی را با بحران روبرو ساخت. بر مبنای این ویژگی ها وی صاحب عالیترین نوع قدرت یعنی قدرت نمادین شد و در بحبوحه انقلاب با کلام و زبان منحصر بفرد به امام ایرانیان در قرن بیستم تبدیل گردید.
اکنون سه دهه از انقلاب ایران گذشته است و ما برای تداوم مشروعیت بیش از پیش به نمادهای مشروعیت آفرین نیازمندیم. نمادهایی که برآمده از عناصر هویتی ماست. لایه های هویتی که مجموعاً ذهنیت نمادین ایرانیان را تشکیل می دهد هم از عناصر ایرانیت تاثیر پذیرفته و هم از عناصر اسلام شیعی. با این وجود تلاشی نظری و همتی بزرگ لازم است که جایگاه این عناصر هویت ساز در جهانی که به طور دائم تحت تاثیر تجدد قرار دارد به نحوی غیر ایدئولوژیک مورد تببین قرار گیرد. خواسته یا نا خواسته مهم ترین مساله ای که ما طی چند دهۀ گذشته با آن روبرو بودیم و در آینده نیز تاثیر گذار خواهد بود جهان نمادین تجدد است. به واقع نحوۀ تعامل و یا تقابل ما با جهان تجدد وجه ممیزه اصلی میدان سیاسی و اجتماعی ایران در آینده خواهد بود و نمادهای مشروعیت آفرین نیز از درون همین میدان جدید متولد خواهد شد.