مصاحبه دکتر مجید استوار استاد علوم سیاسی دانشگاه با اعتدال شرق پیرامون دخالتهای عربستان سعودی در منطقه خاورمیانه
اختصاصی اعتدال شرق
ارزیابی شما از وضعیت سیاسی و داخلی عربستان سعودی و ارتباط آن با وهابیت چیست؟
ریشه های تاریخی ائتلاف سعودی- وهابی به قرن هجدهم باز می گردد، یعنی زمانی که محمد ابن عبدالوهاب (۱۷۹۲-۱۷۰۳) بنیانگذار مکتب وهابی با سعودی ها متحد شد و هر دو طرف به خاطر منافع مذهبی و سیاسی شان نفوذشان در منطقه نجد و حجاز را گسترش دادند. آل‌سعود از زمان به قدرت رسیدن و ایجاد یک کشور واحد در سال ۱۹۳۲ در بستری از شرایط قومی و قبیله ای و به منظور حفظ جایگاه و تداوم قدرت خود از تشکیلات وهابیت حمایت کرد. به واقع در میدان سیاسی داخلی، حکومت عربستان با مکتب وهابی-سلفی ارتباطی تنگاتنگ دارد و بخشهای سیاسی و دینی آن غیر قابل تفکیک اند.
رابطه ایالات متحده آمریکا را با عربستان سعودی چگونه ارزیابی می کنید؟
در میدان سیاسی بین المللی نیز ایالات متحده از عربستان حمایتی همه جانبه می کند و با توجه به شرایط بحرانی خاورمیانه، آمریکایی ها مراقبند که روابطشان را با عربستان سعودی را در سطحی عالی حفظ کنند.
آمریکا به دلایلی متعدد تداوم اتحاد استراتژیک با عربستان سعودی را همچنان اولویت اول در سیاست خاورمیانه‌ای خود در نظر گرفته است. منابع مالی عربستان سعودی قدرت مانور فراوانی را برای تصمیم‌گیرندگان در این سرزمین به وجود آورده است. تولید بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت در روز و حتی قابلیت افزایش تولید بیش از ده میلیون بشکه در روز، برگ برنده‌ای را در اختیار این کشور قرار داده تا با توزیع رانت نفتی از دوستان خود حمایت کرده و دشمنان را وابسته به خود نماید. به نظر می رسد عربستان سعودی در پیشبرد دیدگاه ها و ایدئولوژی اش برای آینده خاورمیانه شکست خورده است. چرا که عربستان به دنبال ترویج ترس درباره مقاصد و پتانسیلهای ایران در خلیج فارس است. این در حالی است که اقدامات سعودی ها درباره اسلام شیعه منبع اصلی خصومت های فرقه ای و دشمنی ها است. از این نظر حملات و دخالتهای خارجی این کشور نشانه ترس و استیصال آن هست.
در نتیجه، آمریکایی ها اشتباهات فاحشی را در ارزیابی قدرت منطقه ای عربستان به نمایش گذاشتند و اساسا با توجه به سیاست خارجی اوباما، امید کمی وجود دارد که رادیکالیسم اسلامی در خاورمیانه به این زودی ها به پایان برسد.
منطق و عقل می گوید که واشینگتن باید به طور صریح با عربستان سعودی بر سر خطرات ایدئولوژی سلفی گری بر جوامع اسلامی و غربی گفتگو کند و حکومت عربستان را به کنار گذاشتن ایدئولوژی بنیادی خود که مبنایی برای مشروعیت حکومتش هم است، ترغیب نماید.
هم اکنون خانواده سلطنتی با اتحادی فراگیر با نظام مذهبی وهابی هرگونه اصلاح و تغییر را در موقعیت داخلی و منطقه ای با خشونت عریان پاسخ می دهند.
ظاهراً دولت اوباما هم مانند دولت های پیشین خودش، کم و بیش به قدرت بالقوه فشارهایی که می تواند به پادشاهی عربستان بیاورد، آگاه شده است اما به سبب منافع متنوع علاقه ای به انجام آن ندارد. با این حال دیگر نمی توان ارتباط خطرناک مکاتب مختلف سلفی گری برای اسلام و جهان عرب را انکار کرد. سوریه و عراق طی چند سال اخیر مثالهای خوبی در گسترش دیدگاههای افراطی سلفی ها بوده است.
ارزیابی شما از حمله عربستان به یمن چیست؟
به نظر می رسد، سیاست عربستان سعودی در بهترین حالت سیاستی ارتجاعی، واپس گرا و ضد انقلابی است که به دنبال حفظ وضع موجود است. رویکردهایی که در جهان مدرن طرفدار کمی دارد.
بر اساس همین رویکرد حفظ وضع موجود، حملات نظامی عربستان به یمن موجب کشته شدن مردم و افراد غیرنظامی و نابودی زیرساخت های این کشور می شود و حتی کمبود منابع پزشکی، دارویی، غذایی، آب و قطع ارتباط هوایی این کشور با جهان را موجب شده است.